بررسی تاثیر فعالیتهای رابطین بهداشتی زن در ارتقای خدمات بهداشتی درمانی در جمعیت‌های تحت پوشش مراکز بهداشتی درمانی شهری یاسوج

مقدمه و هدف: اجرای طرح رابطین بهداشت برای ایجاد دسترسی مردم محروم و حاشیه‌نشین شهری به خدمات بهداشتی در سال 1372 طراحی و اجرا شده است. علیرغم اظهارات دست‌ اندرکاران برنامه رابطین بهداشت در استان کهکیلویه و بویراحمد مبنی بر مؤثر بودن فعالیتهای رابطین مشاهدات و بررسیهای محققین همگام کارآموزی دانشجویان در واحدهای بهداشتی شهر یاسوج این سئوال را مطرح کرده که آیا در حال حاضر فعالیتهای رابطین بهداشت تاثیرات لازم را بر ارتقای خدمات بهداشتی دارد؟ هدف مطالعه تعیین تأثیر فعالیت رابطین بهداشت در افزایش پوشش خدمات بهداشتی مانند واکسیناسیون، تنظیم خانواده، شیردهی مادران، وضعیت تغذیه کودکان، مراقبت اطفال زیریکسال، مراقبت زنان باردار، درمان کودکان زیریکسال مبتلا به اسهال و تعیین نقاط قوت و ضعف برنامه رابطین بوده است. مواد و روش کار: این یک پژوهش توصیفی و تحلیلی است که در آن کلیه خانوارهای (293 خانوارها) با و بدون رابط بهداشتی در شهر یاسوج که در زمان مطالعه (1381.9.1 لغایت 1381.9.30 ) کودک زیر یک سال داشته‌اند مشخص و از طریق پرسشنامه کتبی با مادران آنها مصاحبه انجام شد. ضمنا اطلاعات تکمیلی از پرونده بهداشتی خانوارهای مورد نظر ثبت و ضبط گردید. داده‌های جمع‌آوری شده از طریق نرم‌افزار SPSS و روشهای آماری توصیفی و استنباطی تجزیه و تحلیل گردید. یافته‌ها: پوشش واکنشهای ب ث ژ، فلج‌اطفال، هپاتیت و ثلاث از لحاظ به موقع بودن، نامنظم بودن و نزده در نوبت‌های مختلف در کودکان زیریکسال فعلی، استفاده از روشهای پیشگیری از حاملگی در حال حاضر، توزیع متغیرهای استفاده از آغوز، استفاده از شیرمادر، استفاده از شیرخشک، استفاده از شیرمادر و شیرخشک، استفاده از غذای کمکی، زمان شروع غذای کمکی، استفاده از مکمل غذایی، زمان شروع قطره آ و د، زمان شروع قطره مولتی ویتامین، توزیع وزن هنگام تولد مراجعه به مراکز بهداشتی درمانی و نظم مراجعه به مراکز بهداشتی درمانی برای مراقبت از کودکان زیریکسال فعلی، تحت پوشش بودن زن حامله، زمان تشکیل پرونده برای زن حامله، دریافت واکسن توام زمان حاملگی، بار مراقبت در زمان حاملگی و مراجعه برای مراقبت بعد از زایمان مربوط به آخرین حاملگی، بار ابتلا به اسهال کودک زیر یکسال فعلی، نوع اقدام شیردهی در هنگام اسهال کودک و نحوه درمان کودک مبتلا به اسهال مربوط به کودک زیریکسال فعلی در دو گروه خانوارهای دارای رابط و بدون رابط فاقد تفاوت معنی‌داری بوده است. نتیجه‌گیری: در مجموع کلیه یافته‌ها نشان می‌دهند برنامه رابطین بهداشتی در حال حاضر اثرگذاری خود را با توجه به انتظارات سیستم بهداشتی در شهر یاسوج از دست داده است و در این خصوص به نوعی رکود دچار شده است. نتایج حاصل به روشنی بیانگر رکود فعالیتهای رابطین و اثرگذاری آنها بر شاخصهای کمی بهداشت خانواده می‌باشد و این مسئله می‌تواند بیانگر بی‌اثری یا کم اثری رابطین بهداشت بر کیفیت شاخصهای بهداشتی مورد نظر نیز باشد.